Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Mars’a 2003’te gönderilen Opportunity gezginine resmen veda etti. Opportunity 8 ay önce girdiği şiddetli bir toz fırtınasının ardından Dünya ile irtibatı kaybetmişti. Son bağlantı denemesinden de olumlu sonuç alamayan NASA 13 Şubat günü görevin artık sona erdiği duyurdu.
NASA’nın projeden sorumlu bilim insanı Thomas Zurbuchen, Kaliforniya Pasadena’daki Jet İtiş Laboratuvarı‘nda (JPL) düzenlenen bir etkinlik sırasında, “Opportunity misyonunun eksiksiz olduğunu ve Mars araştırma gezgininin görevinin tamamlandığını ilan ediyorum” dedi.
Opportunity Mars yüzeyini yaklaşık 15 yıl boyunca dolaştı ve Kızıl Gezegen’in geçmişte büyük miktarda sıvı su barındırdığına dair kesin kanıtlar buldu. Golf arabası büyüklüğündeki Opportunity ve ikizi Spirit gönderdikleri verilerle bilim insanlarının kafasında yepyeni bir Mars imajı oluşmasını sağlayarak Mars’ı daha tanıdık bir yer haline getirdi.
Keşifleri
Opportunity’nin görev süresi başta 90 Dünya günü olarak planlanmıştı ancak yaklaşık 15 yıl boyunca görevine devam etti. Bu süre zarfında 45.16 km yol kat etti. Gezginin bu rekor seyahati sırasında topladığı veriler Mars’ta sadece bir su birikintisi değil, vaktiyle kilometrelerce çapta su kütleleri bulunduğunu gösterdi.
Gezegenin yüzeyindeki kil analizleri 4 milyar yıl öncesinden başlayarak 500 milyon yıl boyunca akan antik suyun “en azından bir kısmının” nispeten nötr bir pH’a sahip olduğunu gösterdi. Yani aşırı asidik veya bazik değildi ve yaşama uygundu.
Rekorları
Hem Sprit hem de Opportunity, garanti sürelerinin dolmasından sonra da çalışmaya devam etti.
Sprit 2010 yılı başlarında kumlu bir bölgede saplanarak hareket kabiliyetini kaybetti ve bunun sonucunda yaklaşan Mars kışı boyunca gereken enerji için panellerini güneşe çeviremeyerek ölüm uykusuna yattı.
Opportunity ise yaklaşık 15 yıl boyunca bu tür kum tuzaklarından kaçındı ve 45.16 km yol kat ederek yabancı bir gezegen üzerindeki görev süresi ve mesafe rekoru olarak tarihe geçti.
Kurtarma Çabaları
Mayıs 2018’in sonunda NASA’nın Mars yörüngesindeki keşif aracı Opportunity’e doğru yaklaşan fırtınayı gördü. Güneş ışığını kapatan kalın toz tabakası gezginin pillerini şarj etmesini engelledi ve bir çeşit kış uykusuna girmesine sebep oldu. Araç dahili ısıtıcılarını zamanında çalıştıramadı, bu ısıtıcılar devreye alınamadığı için Mars soğuğunun gezginin elektronik donanımına zarar verdiği düşünülüyor. 10 Haziran’dan itibaren de araçla bağlantı tamamen koptu.
Temmuz ayı sonlarında toz fırtınasının şiddeti azaldı ve Eylül ortasına doğru iyice etkisini kaybetti. Bu aşamada NASA Opportunity’i uyandırmak için çalışmaya başladı. Birkaç ay devam eden bu süreçte güçlü Mars esintilerinin gezginin güneş panellerini temizleyeceği ve yeniden şarj olabileceği umut edildi. Ancak bu umut boşa çıktı.
Opportunity’i uyandırmak için süreç içinde 1000’den fazla deneme yapıldı. Yetkililer başlangıçta ‘Opportunity’nin Mars’taki görevinin sadece üç ay süreceğini düşündüklerini, bu kadar uzun süre devam edeceğini hayal bile edemeyeceklerini söyleyerek “Sadece bir makina olsa bile hoşçakal demek zor, dokunaklı.” şeklinde duygularını ifade ettiler.
Kaynak: Space.com, NASA
