ABD Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA), DART isimli uzay aracı (Double Asteroid Redirection Test – Çift Asteroid Yönlendirme Testi), dünyadan yaklaşık 11 milyon kilometre uzaktaki Dimorphos asteroidine, planlandığı şekilde başarılı bir çarpma gerçekleştirdi. Tarihi çarpışma 27 Eylül’de TSİ 02:14’te gerçekleşti.
Gelecekte potansiyel tehdit oluşturabilecek gök cisimlerini önlemek için ilk defa gerçekleştirilen deneme amaçlı çarpışma, DART’ın üzerine yerleştirilen kamera ve uzaydaki Hubble, James Webb ve Lucy teleskopları ile kayda alındı, görüntüler internet üzerinden canlı yayınlandı, aradaki mesafe dolayısıyle görüntüler yaklaşık 45 saniye gecikmeli olarak izleyenlere ulaştı.
DART uzay aracı, otonom olarak kilitlendiği Didymos ve Dimorphos adlarındaki çift asteroidin Dimorphos isimindeki küçük olan yaklaşık 160 metre çapındaki parçasına, yörüngesini saptırmak için saatte yaklaşık 23 bin kilometre hızla çarptı.
DART’ı geliştiren Maryland’deki Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’ndan yönetilen planlı çarpışma sonrası, NASA yetkilisi Bill Nelson, “DART, gezegenimizin savunması için benzeri görülmemiş bir başarıyı temsil ediyor, aynı zamanda tüm insanlık için fayda sağlayacak bir görev, uzayı ve gezegenimizi incelerken bir yandan da evimizi korumak için çalışıyoruz, bu uluslararası işbirliği sayesinde bilim kurguyu bilimsel gerçeğe dönüştürerek Dünya’yı korumanın bir yolunu göstermiş olduk” dedi.
Bu test ile herhangi bir patlayıcı kullanmadan sadece kinetik etki kullanılarak, bir asteroidi yörüngesinden saptırmanın mümkün olabileceği tezinin doğrulanması hedefleniyor.
Kasım 2021’de fırlatılan uzay aracının Dünya’dan 11 milyon kilometre uzaklıktaki hedefine ulaşması yaklaşık 10 ay sürdü. Ayrıca NASA hedef alınan asteroitlerin Dünya için bir tehdit oluşturmadığının da altını çizdi.
Araştırma ekibi şimdi DART’ın etkisinin asteroidin yörüngesini değiştirdiğini doğrulamak için yer tabanlı teleskoplar kullanarak gözlemler yapacak. Araştırmacılar, çarpma etkisinin Dimorphos’un ikizi Didymos etrafındaki yörüngesini yaklaşık %1 başka bir deyişle 10 dakika kısaltmasını bekliyorlar.
Çarpışmadan 15 gün önce İtalyan Uzay Ajansı tarafından sağlanan LICIACube (Light Italian CubeSat for Asteroids – Asteroidler için hafif italyan küp uydusu) adındaki küp uydu DART’tan ayrılarak arkasından takibe ve görüntü kaydetmeye başladı. Bu görüntüler çarpışmanın detayları ve çevreye saçılan parçacıklar ile ilgili önemli bilgiler sağlayacak. LICIACube küçük bir uydu olması sebebiyle büyük bir antene sahip değil, bu yüzden kaydettiği görüntüler canlı olarak ulaşmadı ve önümüzdeki haftalar boyunca çok düşük bir bant genişliği ile birer birer indirilecek.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA)‘nın dört yıl sonra düzenleyeceği Hera projesi kapsamında çarpışmanın bıraktığı krateri ve Dimorphos’un kütlesindeki değişiklikleri inceleyecek ve hem Dimorphos hem de ikizi Didymos üzerinde ayrıntılı araştırmalar yapacak.
Kaynak: NASA
Daha fazla bilgi için: https://www.nasa.gov/specials/pdco/index.html#dart
