Nasa’nın 2016 yılında uzaya gönderdiği OSIRIS-REx uzay aracı 4 yıllık yolculuğu sonunda Bennu asteroidine inerek örnek toplama manevrasını başarıyla gerçekleştirdi.
Dün TSİ 01:08’de Dünya’dan 321 milyon km uzakta gerçekleşen buluşma esnasında OSIRIS-REx uzay aracı 500 metre çapındaki asteroide 1 metre kadar yaklaştı ve örnek alma kolu ile teması sağladı. İlk gelen görüntülerde aracın 30 cm çapındaki örnek alma başlığı ile Bennu’nun yüzeyine hafifçe “çarparak” hemen ardından uzaklaşmaya başladığı görülüyor.
OSIRIS-REx uzay aracının 3.35 metre boyundaki robotik örnek toplama kolu kısaca “Dokun ve Git Numune Alma Mekanizması” (Touch-And-Go Sample Acquisition Mechanism – “TAGSAM”) olarak adlandırılıyor. İsminden de anlaşılacağı gibi TAGSAM’ın ucundaki yuvarlak başlık, OSIRIS-REx aracının kısa süreli örnek toplama girişimi sırasında yüzeye temas eden tek parçası. Bu başlık kendini asteroidin yüzeyine doğrudan temas edecek şekilde konumlandırıyor ve kısa süre içinde Nightingale adı verilen örnek alma bölgesindeki dış kabuktan gerekli örneği alıyor.
İlk temas anında TAGSAM’ın temas noktasındaki gözenekli kayaların bir kısmını ezdiği görünüyor. Bir saniye sonra uzay aracı temas bölgesindeki materyali yerinden hareket ettirebilmek için bir azot gazı şişesini ateşliyor ve bu sayede açığa çıkan örnekleri yakalıyor.
İlk veriler olumlu
Ön veriler uzay aracının yüzeyden örnek toplamak için yaptığı 6 saniyelik manevranın yaklaşık 5 saniyesini asteroit Bennu ile temas halinde geçirdiğini gösteriyor. Örnek alımının çoğu ilk 3 saniye içinde gerçekleşiyor. Tüm bu işlemler esnasında Dünyaya getirilmek üzere toplandığı öngörülen örnek materyal ise sadece 60 gram. Ancak bu denemede istenilen örnekler toplanamadıysa, araç dönüş yolculuğuna başlamadan önce bir deneme daha yapılacak. Bu konuyla ilgili açıklama yapan NASA’dan Thomas Zurbuchen “Bu, görevin dönüm noktasıydı. Şimdi, birkaç gün içinde, yıllardır beklediğimiz örneklerden ne kadar toplayabildiğimizi öğrenebileceğiz” dedi.
Ulaşan ön telemetri verileri uzay aracının sistemlerinin sağlıklı şekilde işlediğini gösteriyor. Yine aynı verilere göre aracın asteroit yüzeyine son yaklaşma esnasında 10 cm/sn hızla hareket ettiği ve ardından ateşlediği iticileri sayesinde 40 cm/sn hızla geri çekildiği anlaşılıyor.
Bilim insanları sonuçtan umutlu
Arizona Üniversitesi’nde görevli ekibin başındaki bilim insanı Dante Lauretta, “Bunu gerçekten başardığımıza inanamıyorum. Uzay aracı yapması gereken her şeyi yaptı” dedi.
NASA yöneticisi Jim Bridenstine ise görev ekibine tebriklerini ileterek şunları söyledi: ”Apollo’dan bu yana uzaydan eve getirilen en büyük numuneyi getirme yolundayız. Her şey yolunda giderse, bu örnek gelecek nesiller boyunca bilim insanları tarafından incelenecek.”
8 Eylül 2016’da uzaya fırlatılan OSIRIS-REx 3 Aralık 2018’de Bennu yakınlarına ulaşmıştı. Görev ekibi o tarihten beri aracın Bennu yüzeyine inebileceği ayarlamaları yapmak için çalışıyordu.
Bilim insanları bu ilkel asteoridin yapısının Güneş sistemimiz ve gezegenlerin oluşumuna dair ipuçları verebileceğini umuyor. Her şey yolunda giderse aracın Dünya’ya ulaşması 2023 yılını bulacak.
Kaynak: NASA
