Kanada’da CHIME teleskobu tarafından gözlemlenen ve galaksilerarası yayılan gizemli radyo sinyalleri tespit edildi. Kesin kaynağı henüz bilinmeyen bu sinyaller astronomide Hızlı Radyo Patlamaları (Fast Radio Bursts) olarak adlandırılıyor.
CHIME teleskobu son gözlemlerinde 13 yeni FRB tespit etti ve daha önce bu türde tespit edilen sinyallerin popülasyonunu bir anda yüzde 20 oranında artırmış oldu. Teleskop bu FRB’ler arasında 1,5 milyar ışık yılı uzaktan gelen ve tekrar eden bir sinyal keşfetti, bu son derece olağan dışı bir durum keza bundan önce sadece bir kez tekrar eden bir FRB gözlemlenebilmişti.
“Fast Radio Bursts” Nedir?
Hızlı radyo patlamaları (Fast Radio Bursts), yaklaşık birkaç milisaniye süren geçici bir radyo dalgası atımı olarak gözlemlenen ve kökeni tam olarak bilinmeyen, yüksek enerjili bir astrofizik fenomenidir. İlk Hızlı Radyo Patlaması Duncan Lorimer ve öğrencisi David Narkeviç tarafından 2007 yılında pulsar araştırma verileri arşivlerini incelerken keşfedildi ve bu nedenle zaman zaman Lorimer Patlaması olarak da anılır. O zamandan beri sadece ikisi tekrar eden olmak üzere birçok FRB keşfedildi. FRB’lerin kökeni ve sebebi kesin bilinmesede bu galaksilerarası dalgalara neyin yol açtığına dair iki temel teori var:
- Güçlü manyetik alana sahip bir nötron yıldızının yüksek hızda dönmesi.
- İki nötron yıldızının çarpışması.
Az sayıda insanın inandığı bir diğer teori ise bu dalgaların kaynağının uzaylılar(!) olması.
FRB kısa fakat inanılmaz derecede güçlü bir olgu, milisaniye uzunluğundaki emisyonlar enerjisel olarak güneşimizin bir asırlık toplam çıktısı ile karşılaştırılabilir.
British Columbia Üniversitesi’nden keşif ekibi üyesi astrofizikçi Ingrid Stairs, “Başka bir tekrarlayıcı olduğunu bilmek daha fazla şeyin olabileceğini gösteriyor. Üzerinde çalışmak için elimizde daha fazla tekrarlayıcı ve daha fazla kaynak bulunduğundan, bu kozmik bulmacaların nereden geldiklerini ve onlara neyin neden olduğunu anlayabiliriz.” dedi.
FRB’ler muhteşem oldukları kadarda esrarengizler. Gökbilimciler nötron yıldızlarının birleşmesi ve yabancı uygarlıkların da dahil olduğu patlamalar için birçok olası açıklama yaptılar.
Kanada Ontario’daki Teorik Fizik Enstitüsü’nün ekip üyesi Kendrick Smith, “CHIME binlerce anten tarafından kaydedilen radyo sinyallerini büyük bir sinyal işleme sistemi ile işleyerek gökyüzünün görüntüsünü yeniden yapılandırıyor. CHIME’nin aynı anda gökyüzündeki devasa bölgeleri aramasını sağlayan sinyal işleme sistemi bu alanda dünyadaki benzerlerinden üstün.” dedi.
Yetkililerin açıklamasına göre CHIME teleskobu söz konusu keşifleri yaptığında tam kapasiteyle çalışmıyordu, bu bir bakıma önümüzdeki dönemde tam fonsiyonel hale gelecek olan teleskoptan yeni haberler alabileceğimiz anlamına geliyor.
Gökbilimcileri heyecanlandıran FRB 180814.J0422+73 olarak etiketlenen tekrarlayıcı sinyalin kaynağı Dünya’dan yaklaşık 1,5 milyar ışıkyılı uzaklıkta. Bu daha önce tespit edilen tek tekrar eden sinyal olan FRB 121102’den yaklaşık iki kat daha yakın bir mesafe.
Daha önce algılanan FRB’lerin çoğu, 1.400 megahertz (MHz) civarında olan radyo frekanslarına sahipti. CHIME’nin frekans aralığı ise 400 ila 800 MHz ile öncekilerden çok daha düşük, bu nedenle yeni teleskobun FRB tespitlerinde önemli rol oynayacağı düşünülüyor. Gökbilimcilere göre FRB kaynaklarının ürettiği düşük frekanslı radyo dalgaları Dünya’ya ulaştığında tespit edilemeyecek kadar dağılmayacaklar.
Gelişmeler bu hızla devam ederse esrarengiz “Hızlı Radyo Patlamaları” uzun süre bu gizemini koruyamayabilir.
Kaynak: Space.com, Wikipedia, https://chime-experiment.ca
