Kara deliklerin detaylı görüntüsünü yakalamayı amaçlayan uluslararası bir girişim olan Olay ufku teleskobu (Event Horizon Telescope) projesi araştırmacıları önümüzdeki hafta yapılacak bir basın konferansında “çığır açan bir sonuç” açıklayacaklarını duyurdu. Olay ufku teleskobu ekibi ve ABD Ulusal Bilim Vakfı (NSF) tarafından 10 Nisan Çarşamba günü ortaklaşa düzenlenecek olan konferans, internet üzerinden de canlı yayınlanacak.
Basına “karadeliğin ilk fotoğrafı yayınlanacak (!)” şeklinde yansıyan duyuruyla ilgili olay ufku teleskobu proje ekibi yaptığı ilk açıklamada; “sahip olduğumuz gözlem yeteneği, güçlü alan rejimindeki genel görelilik, kara delik kenarındaki birikim hattı ve çıkış süreçleri, olay ufkunun varlığı ve temel kara delik fiziği üzerine yeni bir pencere açacak” dedi. Ekip ayrıca gelecek yıllarda kara deliklere daha iyi odaklanmayı sağlayacak güç ve duyarlılık artırma çalışmaları üzerinde duracaklarını da açıkladı.
Olay Ufku Teleskobu (EHT) Nedir?
Olay Ufku Teleskobu aslında tek bir teleskop değil. Kabaca açıklamak gerekirse, proje dünya üzerindeki radyo teleskopları bir ağ şeklinde birbirine bağlayarak, Dünya büyüklüğünde sanal bir teleskop oluşturuyor. Amaç bir kara deliğin çevresindeki bölgeyi, özellikle de hiçbir şeyin hatta ışığın dahi kaçamayacağı son nokta olan “olay ufkunu” görüntülemek için devasa bir dinleme gücü elde etmek.
Bilindiği üzere hiçbir radyo dalgası yahut ışık fotonu yaymadıkları için kara deliklerin doğrudan kendisini görüntülemek henüz mümkün değil. Bu sebeple araştırmacılar kara deliklerin çevresindeki en son gözlemlenebilir sınır olan olay ufku hattına ve civar gök cisimleri üzerindeki etkilerine odaklanarak gözlemlerini yapabiliyorlar.
ABD Ulusal Bilim Vakfı Direktörü France Córdova‘nın yanısıra konferansa katılacaklar listesi hayli kabarık;
- Sheperd Doeleman, Olay ufku teleskobu direktörü, Harvard Üniversitesi kıdemli araştırma görevlisi, Harvard ve Smithsonian Astrofizik Merkezi.
- Daniel Marrone, Arizona Üniversitesi Astronomi Bölümü ve Steward Gözlemevi.
- Avery Broderick, Waterloo Üniversitesi Fizik ve Astronomi Anabilim Dalı, Teorik Fizik Gözlem Enstitüsü.
- Sera Markoff, Amsterdam Üniversitesi, Anton Pannekoek Astronomi, Gravitasyon ve AstroPartikül Fiziği Enstitüsü.
Detaylar henüz bilinmese de yukarıdaki geniş katılımcı listesi açıklamanın ciddiyeti hakkında ipuçları veriyor.
Olay ufku teleskobu projesi, Dünya’dan gözlemlenebilen en büyük olay ufkuna sahip iki süper kütleli kara delik üzerine odaklanıyor: Bunlardan biri evimiz olan Samanyolu galaksisinin merkezindeki Saggitarius A olarak bilinen kara delik, diğeri ise Başak takımyıldızı’nda 52 milyon ışık yılı uzaklıktaki M87 galaksisi’nde bulunuyor.
Kaynak: Space.com, National Science Foundation
