NASA’nın Curiosity gezgini, Mars’taki kayalarda gezegenin eskiden hayatı destekleyebileceğini gösteren yeni kanıtlar buldu. Yanı sıra Mars’ın atmosferinde bulunan yeni kanıtlar da Kızıl Gezegende olası güncel yaşamla ilgili ipuçları sunuyor. Bunlar her ne kadar yaşamın kesin kanıtı olmasa da, bulgular gezegeni inceleyecek gelecekteki görevler için umut verici.
Bu yeni bulgular yüzeye yakın üç milyar yaşındaki tortul kayaçlardaki “sert” organik moleküller ve atmosferdeki metan seviyelerindeki mevsimsel değişimlerden oluşuyor. Organik moleküller karbon ve hidrojen içerirler, ayrıca oksijen, azot ve diğer elementleri de içerebilir. Yaygın olarak yaşamla ilişkili olsa da, organik moleküller biyolojik olmayan süreçlerle de oluşabilir ve tek başına yaşamın göstergesi değildir.
NASA Genel Merkezi Bilim Misyonu Direktör Yardımcısı Thomas Zurbuchen yaptığı açıklamada; “Bu yeni bulgularla Mars bize bu rotada kalmamızı ve yaşam kanıtlarını aramaya devam etmemizi söylüyor. Devam eden ve planlanan görevlerimizin Kızıl Gezegende daha nefes kesici keşiflerin kilidini açacağından eminim” dedi.
NASA’nın Maryland Greenbelt’teki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Jen Eigenbrode’a göre ise Curiosity, organik moleküllerin kaynağını kesin olarak belirlemiş değil. Eigenbrode için bu bulgular eski bir yaşamın göstergesi miydi, yaşam için bir tür besin miydi, yahut bu materyaller hayatın yokluğunda var mıydı halen belirsizliğini koruyor ve Mars malzemelerindeki organik madde sadece gezegenin geçmişte bulunduğu koşullara, geçirdiği süreçlere dair kimyasal ipuçları sunuyor.
Mars yüzeyi günümüzde pek de misafirperver olmamasına rağmen, mevcut iklimde uzak geçmişte yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan sıvı suyun yüzeyde toplanmasına izin verdiğini gösteren açık kanıtlar var. Curiosity’den gelen veriler, milyarlarca yıl önce Gale Krateri içindeki bir su gölünün kimyasal yapı taşları ve enerji kaynakları da dahil olmak üzere yaşam için gerekli olan tüm malzemeleri tuttuğunu ortaya koymakta.
Eigenbrode ayrıca; “Mars yüzeyi uzaydan gelen radyasyona maruz kalıyor. Radyasyon ve sert kimyasallar organik maddeyi yıkıyor. Mars’ın yaşanabilir olduğu zamanlarda biriken ilk beş santimetrelik kaya katmanındaki antik organik molekülleri bulmak, Mars’taki organik moleküllerin öyküsünü anlamak adına daha derinlere sondaj yapabilecek kapasitedeki gelecek görevler için bize fikir veriyor.” dedi.
Mevsimsel Metan Salınımları
Bilim insanları Mars atmosferindeki metanda mevsimsel değişimlerin keşfini, neredeyse altı Dünya yılı süren yaklaşık üç Mars yılı boyunca izlemekteler. Bu değişimler, Curiosity’nin dahili test araçlarıyla (SAM) yaptığı örnek analizleriyle tespit edildi.
Su-kaya kimyası metanın kaynağı olabilir, ancak bilim insanları biyolojik kaynakları ihtimal dışı bırakmıyorlar. Daha önce Mars atmosferindeki ince bulut tabakalarında metan tespit edilmişti. Bu yeni sonuçlar da, Gale Kraterindeki düşük metan seviyelerinin sıcak yaz aylarında zirveye çıktığını ve kışın düştüğünü göstermekte.
NASA’nın Pasadena’daki Jet İtiş Laboratuvarı’ndan (JPL) Chris Webster; “Bu metan hikayesinde tekrarlanabilir bir şey olduğunu ilk defa görüyoruz, bu da bize bunu anlamak adına bir seçenek sunuyor. Curiosity’nin uzun bir süredir görevine devam edebilmesi bu mevsimsel değişim kalıplarını görmemizi sağladı.” dedi.
Organik Molekülleri Bulmak
Mars toprağındaki organik materyali tanımlamak için Curiosity Gale Krateri’nde dört ayrı alanda çamurtaşı olarak bilinen tortul kayaçları inceledi. Bu çamurtaşı milyarlarca yıl önce kadim gölün dibinde biriken alüvyonlardan yavaş yavaş oluşmuş. Curiosity analizinde kaya örneklerinden toz halindeki organik molekülleri serbest bırakmak için 500 santigrat derece ısıtan mini bir fırın kullandı.
Curiosity bünyesinde bulunan SAM araç seti ile çamurtaşı örneğinden çıkan küçük organik molekülleri ve kolay kolay buharlaşmayan büyük organik moleküllerin parçalarını ölçümledi. Bu parçalardan bazıları, Eigenbrode’a göre, araba lastiklerini daha dayanıklı hale getirmek için kullanılan kükürt de içeriyor.
Sonuçlar ayrıca milyonda 10 veya daha fazla organik karbon konsantrasyonunu göstermekte. Bu Mars meteorlarında gözlemlenen miktara yakın ve Mars’ın yüzeyindeki organik karbonun önceden tespit edilen miktarından 100 kat daha fazla. Tanımlanan moleküllerin bazıları, tiofen, benzen, tolüen, propan, bütan gibi küçük karbon zincirlerini içeriyor.
2013 yılında SAM, Gale kraterinde en derin noktadaki kayalarda klor içeren bazı organik moleküller tespit etmişti. Bu yeni keşif, Mars’taki eski göl çöküntülerinde tespit edilen moleküllerin envanterine dayanıyor ve bilim insanlarına neden korunmuş olduklarını açıklamaya yardımcı oluyor.
Atmosferdeki metan ve yüzeydeki antik karbonun bulunması, bilim insanlarına NASA’nın Mars 2020 gezgini ve ESA’nın (Avrupa Uzay Ajansı) ExoMars gezgininin daha fazla organik materlyal bulacağına olan güveni artırıyor.
NASA Mars Keşif Programı’na öncülük eden bilim insanı Michael Meyer yaptığı genel değerlendirmede “Mars’ta yaşam belirtileri var mı bilmiyoruz, ancak bu sonuçlar bize doğru yolda olduğumuzu gösteriyor.” ifadelerini kullandı.
Kaynak: NASA
